Cenevrədə davam edən BMT-nin plastik çirklənmə ilə bağlı müqavilə danışıqları bütün tərəflərin layihə mətnini rədd etməsindən sonra bu günə təxirə salınıb. Bu vəziyyət prosesin çökmə riski olduğunu göstərir.
Danışıqlar aparan prezident Luis Vayas Valdivieso avqustun 14-də axşam radələrində 185 ölkə nümayəndəsinə "düzəliş edilmiş layihə mətni ilə bağlı məsləhətləşmələrin davam etdiyini" bildirib və ümumi yığıncağı avqustun 15-dək təxirə salmağa qərar verib.
Avqustun 5-də başlayan danışıqların məqsədi plastik çirklənmə ilə bağlı ilk qlobal sazişi bağlamaqdır.
Üç il və beş uğursuz raunddan sonra yekun layihə mətni razılaşmanın məhdud sahələrini əks etdirmək üçün nəzərdə tutulmuşdu.
Ancaq bunun əvəzinə geniş tənqidlərə məruz qaldı.
Güclü tədbirlər görməyi tələb edən "Məqsədli Yüksək Koalisiya"nı təşkil edən ölkələr mətni sadəcə tullantıların idarə edilməsi sazişi kimi rədd edərək, plastik istehsalı məhdudlaşdırmaq, zəhərli maddələri mərhələli şəkildə ləğv etmək və məcburi qlobal hədəflər qoymaq kimi öhdəliklərin olmadığını bildiriblər.
Körfəzdə neft hasil edən ölkələrin başçılıq etdiyi “Həmfikir Ölkələr Qrupu” layihənin həddən artıq çox qırmızı xətti keçdiyini və sazişin əhatə dairəsini yetərincə daraltmadığını müdafiə etdi.
Panama layihə mətnini "tamamilə rəddolunmaz" və "bir təslimiyyət" kimi xarakterizə edərkən, Keniya mətnin "əhəmiyyətli dərəcədə zəiflədiyini və əsas məqsədini itirdiyini" bildirib.
Avropa İttifaqı inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətləri və Afrika, Latın Amerikası və Karib hövzəsindən olan regional qruplar öz mövqelərini əlaqələndirmək üçün ayrıca görüşlər keçiriblər.
Analitiklər xəbərdarlıq ediblər ki, danışıqlar iki ssenari ilə üz-üzədir: hazırkı layihəyə bənzər zəif razılaşma və ya ümumiyyətlə razılaşma əldə edilə bilməməsi.
“Ən pis ssenari odur ki, ölkələr çox pis sövdələşməyə razılaşırlar... Daha da pisi odur ki, heç bir razılıq əldə olunmur”, - “Common Initiative” beyin mərkəzindən Aleksandar Rankovic deyib.
Ümumdünya Vəhşi Təbiət Fondu (WWF) iddialı ölkələrin nazirlərindən zərərli kimyəvi maddələrin qlobal qadağalarını və mərhələli şəkildə ləğvini ehtiva edən yeni mətn təklif etməyi istəyib.
WWF-dən Zaynab Sadan "Onlar bundan sonra səs verməyə hazır olmalıdırlar" deyib.
Qeyd edək ki, plastik tullantılar qlobal böhrana çevrilib. 2019-2060-cı illərdə plastik istehsalının təxminən üç dəfə artacağı gözlənilir.
Mikroplastiklər ən yüksək dağ zirvələrindən ən dərin okean hövzələrinə və insan bədəninə qədər gəlib çatıb
