ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyası rəsmi Vaşinqtonun Kiyevin nadir mineral yataqlarına çıxışını təmin etmək üçün həftələrlə davam edən intensiv danışıqlardan sonra Ukrayna ilə "tarixi" iqtisadi tərəfdaşlıq sazişi imzalayıb, hər iki ölkə bildirib.
“Bu gün tarixi iqtisadi tərəfdaşlıq sazişinin imzalanmasını elan etməkdən məmnunam,” ABŞ Maliyyə naziri Skott Bessent sazişi "tarixi" adlandırdığı video müraciətində bildirib. Rəsmi Kiyev də bildirib ki, öz resurslarına nəzarət vədini təmin edib.
Hər iki tərəf ABŞ prezidenti Donald Trampın Ukraynadan Vaşinqtonun Rusiyaya qarşı Kiyevə kömək etməsi üçün ödənilən dəstəyi geri qaytarmağı tələb etməsindən sonra sazişi imzalayıb.
ABŞ və Ukrayna arasında İqtisadi Bərpa İnvestisiya Fondu yaradılması haqqında da sazişə imza atılıb. Bu fond hər iki ölkəyə iqtisadi potensialını genişləndirməyə və Ukraynanın təhlükəsizliyinə töhfə verməyə imkan yaradacaq.
“Biz ABŞ ilə birlikdə ölkəmizə qlobal investisiyaları cəlb edəcək fond yaradırıq,” Ukraynanın Baş nazirinin birinci müavini Yuliya Sviridenko “X” sosial şəbəkəsində yazıb, “Bu fondun həyata keçirilməsi hər iki ölkəyə bərabər əməkdaşlıq və investisiyalar vasitəsilə iqtisadi potensialını genişləndirməyə imkan verir. ABŞ fonda töhfə verəcək. Birbaşa maliyyə yardımlarına əlavə olaraq Ukraynaya hava müdafiə sistemləri kimi yeni yardımlar da təmin edilə bilər.”
Ukrayna təbii resurslara nəzarəti saxlayır
Donald Tramp Rusiyaya qarşı müharibə başladığından bəri ABŞ-ın Ukraynaya göndərdiyi milyardlarla dollarlıq silahların əvəzində Ukraynanın yeni texnologiyalar üçün həyati əhəmiyyət daşıyan mineral sərvətlərinə hüquq tələb etmişdi. Başlanğıcda tərəddüd edən Ukrayna ABŞ-ın uzunmüddətli investisiyalarını təmin etmək üçün bu razılaşmaya razılıq verdi. Tramp isə hələ də ABŞ-ın qlobal təhlükəsizlik öhdəliklərini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa çalışır.
Paytaxt Kiyevdə Baş nazir Denis Şmıhal bildirib ki, hər iki ölkə 50 faiz səs hüququ ilə Bərpa İnvestisiya Fondu yaradacaq. “Ukrayna öz yeraltı sərvətlərinə, infrastrukturuna və təbii resurslarına tam nəzarəti saxlayır,” - deyə bildirib. “Ukrayna əsas narahatlığını həll edir. ABŞ-ın təmin etdiyi milyardlarla dollarlıq silah və digər dəstək üçün heç bir borc geri qaytarılmayacaq. Fondun gəlirləri yalnız Ukraynaya qoyulacaq.”
Qeyd edək ki, Tramp əvvəlcə ABŞ-ın Ukraynaya müharibə başladığından bəri verdiyi məbləğin təxminən dörd qatına bərabər olan 500 milyard dollarlıq mineral sərvət tələb etmişdi. O, Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətləri verməkdən də imtina etmiş və ölkənin NATO-ya qoşulmaq istəyinə də qarşı çıxmışdı. Lakin aprelin 30-da bildirdi ki, ABŞ-ın ərazidə mövcudluğu Ukraynaya fayda verəcək.
Mineral sərvətlərlə zəngin
Müxtəlif hesablamalara görə, Ukrayna dünyanın mineral resurslarının təxminən beş faizinə və nadir torpaqlara malikdir. Lakin bir çox resursların işlənməsinə hələ başlanılmayıb və yataqlar hazırda Rusiya qüvvələrinin nəzarətində olan ərazilərdə yerləşir. Xüsusilə, Ukrayna dünyanın qrafit ehtiyatlarının təxminən 20 faizinə malikdir ki, bu da elektrik batareyaları üçün əsas materialdır, Fransanın Geoloji və Mədən Araşdırmaları Bürosunun məlumatına görə.
Ukrayna həmçinin manqan və titan istehsalında əsas rol oynayır və Avropanın ən böyük litium yataqlarına sahibdir.
Rusiya üç ildən çox davam edən və on minlərlə, o cümlədən mülki şəxslərin həyatını itirdiyi amansız döyüşlərdən sonra Ukrayna ərazisinin təxminən 20 faizinə nəzarət edir.
