Yaponiyanın Osaka şəhərində keçirilən "Ekspo 2025" sərgisi ziyarətçilərini qəbul etməyə başlayıb. Altı ay davam edəcək sərgidə ABŞ və Çin kimi rəqib ölkələr də daxil olmaqla ümumilikdə 158 ölkə iştirak edir. "Kyodo News"un məlumatına görə, sərgini təxminən 28,2 milyon insanın ziyarət edəcəyi gözlənilir.
“Dayanıqlı gələcək cəmiyyətin dizaynı” mövzusuna həsr olunan bu yarmarkanın Yaponiyanın iqtisadiyyatına təxminən 20 milyard dollar töhfə verməsi planlaşdırılır. Rəsmi açılış mərasimi Osaka körfəzində yerləşən süni Yumeşima adasında baş tutub. Açılışda Yaponiyanın "Ekspo 2025" Assosiasiyasının prezidenti Masakazu Tokura iştirak edib.
Sərginin diqqətçəkən məqamlarından biri “Böyük halqa” adlanan və əsas pavilyonları birləşdirən nəhəng strukturdur. Dünyanın ən böyük taxtadan hazırlanmış memarlıq nümunəsi olan bu tikili Ginnesin Rekordlar Kitabına daxil edilib. Memar Sou Fujimoto "AFP" agentliyinə verdiyi açıqlamada bildirib ki, bu yarmarka müxtəlif ölkə və mədəniyyətləri bir araya gətirərək həm müxtəlifliyi, həm də birliyi təşviq etmək üçün nadir bir fürsətdir.
Sərgi çərçivəsində ziyarətçilər Yaponiyaya məxsus pavilyonda 2000-ci ildə yerli tədqiqat qrupu tərəfindən Antarktidada kəşf olunmuş “Mars meteoriti”ni də görə bilərlər. Osaka prefekturası və şəhər meriyası tərəfindən hazırlanmış sağlamlıq mövzulu pavilyonda isə iPS hüceyrələrindən hazırlanmış ürək əzələsi toxumaları nümayiş etdirilir.
Eyni zamanda, sərgidə kök hüceyrələrdən hazırlanmış döyünən süni ürək modeli və yosun formasında dizayn edilmiş Hello Kitty fiqurları da ziyarətçilərin marağına səbəb olur.
Açılış və mesajlar
Şənbə günü keçirilən açılış mərasimində Yaponiya İmperatoru Naruhito, İmperatriçə Masako və Baş nazir Şigeru İşiba da daxil olmaqla ümumilikdə 1300 nəfər iştirak edib. Rəqs nümayişləri, mahnılar və işıq şouları ilə müşayiət olunan mərasim birlik və sülh mesajları ilə davam edib.
Baş nazir Şigeru İşiba sərginin bölünmüş cəmiyyətlərdə birlik hissini canlandırmaq potensialına malik olduğunu vurğulayaraq deyib:“Ümid edirik ki, ‘Expo 2025’ vasitəsilə dünyada birliyi bərpa edə bilərik.”
Bununla belə, dünyanın müxtəlif bölgələrində davam edən münaqişələr və ABŞ Prezidenti Donald Trampın tətbiq etdiyi tariflərin yaratdığı iqtisadi dalğalanmalar bu hədəfin nə dərəcədə reallaşa biləcəyi ilə bağlı suallar doğurur.
Ukraynanın pavilyonunun üzərindəki sarı və mavi lövhədə “Satılmır” ifadəsi yer alıb. Bu mesaj Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskinin Rusiya ilə davam edən müharibədəki qətiyyətini simvolizə edir. Rusiyanın sərgidə iştirak etməməsi diqqət çəkib.
Ukraynanın iqtisadiyyat nazirinin müavini Tatyana Berejna deyib::
“Biz istəyirik ki, dünya bizim müqavimətimizi daha yaxşı anlasın. Biz dağıdıcı deyil, yaradıcıyıq.”
İsrailin pavilyon rəhbəri Yahel Vilan isə Qüdsdə yerləşən Qərb Divarından gətirilmiş daşın sərgiləndiyi pavilyonun “sülh mesajı” vermək məqsədilə hazırlandığını qeyd edib. Qeyd edək ki, eyni ərazidə Fələstin pavilyonu da yer alır.
ABŞ pavilyonunun mövzusu “America the Beautiful” adlanır. Pavilyonda Donald Trampın ticarət siyasətinə hər hansı bir istinad yoxdur. Bunun əvəzinə, diqqət ABŞ-ın təbii landşaftlarına, süni intellekt texnologiyalarına və kosmos araşdırmalarına yönəlib.
Yaxınlıqda yerləşən Çin pavilyonu isə xəttatlıq sənətini xatırladan memarlıq üslubu ilə seçilir. Pavilyonda yaşıl texnologiyalar və Chang'e kosmik missiyaları çərçivəsində Aydan gətirilmiş nümunələr nümayiş olunur.
Gələcək texnologiyalar və maraqlı təcrübələr
Ziyarətçilər “Grand Ring” (Böyük Halqa) adlanan strukturdakı “skywalk” gəzinti hissəsində gözəl mənzərədən və dəniz mehindən həzz aldıqdan sonra dünyanın ən uzun suşi restoranında dayana və ya “Expo 2025”in maskotu Myaku-Myaku ilə tanış ola bilərlər.
Sərgidə müxtəlif yosun növlərini əks etdirən 32 fərqli Hello Kitty heykəli nümayiş olunur və “insan paltaryuyan maşını” da diqqət çəkən maraqlı eksponatlardandır. Bununla yanaşı, ilk dəfə ictimaiyyətə təqdim edilən pilotsuz təyyarələrə bənzər uçan nəqliyyat vasitələri və iPS hüceyrələrindən hazırlanmış mini süni ürək də sərginin maraqlı təcrübələrindən biridir.
Davamlılıq mövzusu, İsveçrənin muncuğa bənzər pavilyonunda da öz əksini tapır. Lakin bəziləri, yarmarkaların müvəqqəti xarakterini tənqid edərək, Yumeşima adasının oktyabrdan sonra kazino obyekti kimi istifadə olunacağına diqqət çəkirlər. Yapon mediasına görə, “Grand Ring” strukturunun yalnız 12,5%-i təkrar istifadə ediləcək.
Biletlәrin yavaş satılması
Dünya Sərgisi kimi tanınan ‘‘Expo’’ ənənəsi 1851-ci ildə London Kristal Sarayında keçirilən sərgi ilə başlamışdır. 2020-ci ildə Dubayda keçirilməsi planlaşdırılan ‘‘Expo’’ sərgisi pandemiya səbəbindən təxirə salınmışdı. Təşkilatçılar ‘‘Expo 2025’’in çox ehtiyac duyulan qlobal əlaqələri yenidən canlandıracağına və daha yaxşı gələcək üçün fürsət təmin edəcəyinə inanırlar.
Osaka sonuncu dəfə ‘‘Expo’’ sərgisinə 1970-ci ildə ev sahibliyi etmişdi. O zaman Yaponiya sürətlə inkişaf edirdi və texnologiya istehsalındakı yenilikləri ilə dünya miqyasında diqqət çəkirdi. Bu sərgini 64 milyon insan ziyarət etmişdi. Bu rekord, yalnız 2010-cu ildə Şanxay Sərgisinə qədər qırılmamışdı. 55 ildən sonra isə Yaponiya texnologiya sahəsindəki keçmiş liderlik mövqeyini itirmiş kimi görünür. İctimai rəy sorğularına görə, xüsusilə ədalətli büdcənin 27 faizi keçdiyi nəzərə alındıqda, Expo-ya maraq məhdud görünür.
Hazırda yalnız 8,7 milyon bilet satılıb, bu isə əvvəlki 14 milyonluq hədəfdən xeyli azdır. Yaponiyada turizm sahəsi rekord dərəcədə inkişaf etsə də, məşhur turizm mərkəzi Kyotonun yaxınlığında yerləşən Osaka şəhərindəki otellər doludur və qiymətlər yüksəlir.
