Razılaşmaya əsasən, qısamüddətli LNG qadağaları 2026-cı ildə başlayır və uzunmüddətli müqavilələr 2027-ci ilin sonuna qədər yeni Aİ qaydalarına əsasən başa çatır, ardınca boru kəməri məhdudiyyətləri start götürəcək.
Avropa Şurası və Avropa Parlamenti 2027-ci ilə qədər Rusiya təbii qaz idxalının tədricən dayandırılmasını nəzərdə tutan müvəqqəti razılaşma əldə ediblər.
Şura bu gün (3 dekabr 2025) bildirib ki, razılaşma mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) və boru kəməri qazı idxalına mərhələli və hüquqi cəhətdən məcburi qadağa qoyur və tam qadağa müvafiq olaraq 2026-cı ilin sonundan və 2027-ci ilin payızından etibarən tətbiq olunacaq.
Müvəqqəti razılaşma "dayanıqlı" və "müstəqil" Aİ enerji bazarı yaratmağı hədəfləyir.
Avropa Şurası həmçinin əlavə edib ki, həmqanunvericilər təsdiq ediblər ki, Rusiya boru kəməri qazı və LNG idxalı müqavilənin qüvvəyə minməsindən altı həftə sonra qadağan ediləcək, mövcud müqavilələrə isə keçid dövrü tətbiq olunacaq.
Razılaşma bütün üzv dövlətlərdən qaz tədarükünü necə şaxələndirəcəklərini və üzləşəcəkləri çətinlikləri ətraflı şəkildə əks etdirən milli planlar təqdim etmələrini tələb edir. Məqsəd müəyyən edilmiş müddətlər ərzində bütün Rusiya qaz idxalına son qoymaqdır.
Açıqlamada əlavə edilib ki, eyni zamanda, saziş Komissiyanın nəzarətini gücləndirir və üzv dövlətlərdən qanunun qüvvəyə minməsindən sonrakı bir ay ərzində Komissiyaya hər hansı Rusiya qaz tədarükü müqavilələri və ya milli qanuni qadağalar barədə məlumat vermələrini tələb edir.
Şura və Parlament bir və ya daha çox üzv dövlətin enerji təchizatını təhdid edən qəfil hadisələr baş verdikdə sazişin müvəqqəti olaraq dayandırılmasına imkan verən "dayandırma bəndini" saxlayıblar.
Komissiyanın idxal qadağasını nə vaxt ləğv edə biləcəyi ilə bağlı qaydalar da sərtləşdirilib. Bu, yalnız üzv dövlətin fövqəladə vəziyyət elan etdiyi mütləq zərurət hallarına və yalnız qısamüddətli təchizat müqavilələrinə tətbiq edilən qısamüddətli təchizat müqavilələri ilə məhdudlaşdırılıb.
Müvəqqəti saziş rəsmi olaraq qəbul edilməzdən əvvəl Şura və Parlament tərəfindən təsdiqlənməsini gözləyir.
Keçid dövrü
Qadağa Moskvanın qaz təchizatını silahlandırmasından sonra Aİ-nin Rusiya enerjisindən asılılığını azaltmağı hədəfləyən "REPowerEU" planının bir hissəsidir.
Danimarkanın iqlim naziri Lars Aqard müqaviləni "Aİ-nin Rusiya qazından asılılığına son qoymaq və enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün vacib addım" kimi təsvir edib.
Nazir deyib ki, bu, təhlükəsizliyimizi gücləndirməyə və enerji təchizatımızı təmin etməyə sadiq olduğumuzu göstərir.
Mətbuat açıqlamasına görə, 17 iyun 2025-ci il tarixindən əvvəl imzalanmış qısamüddətli müqavilələr üçün LNG qadağaları 25 aprel 2026-cı ildən, boru kəməri məhdudiyyətləri isə 17 iyun 2026-cı ildən tətbiq olunacaq.
Uzunmüddətli LNG müqavilələri 1 yanvar 2027-ci il tarixindən etibarən, boru kəməri müqavilələri isə 30 sentyabr 2027-ci il tarixindən və ya uzaq başı 1 noyabr 2027-ci il tarixindən etibarən qadağan ediləcək.
Mövcud müqavilələrdə dəyişikliklərə yalnız dar əməliyyat səbəbləri ilə icazə veriləcək ki, bu da qadağanın Rusiyadan gələn qaz miqdarını artırmasına mane olacaq.
İdxallar Avropa Komissiyası tərəfindən nəzarət edilən əvvəlcədən icazə sistemi ilə tənzimlənəcək və əsas qaz ixrac edən ölkələr və ya Rusiya qazına məhdudiyyətlər tətbiq edən ölkələr üçün istisnalar tətbiq olunacaq.
