İsrail beynəlxalq arenada getdikcə daha çox təcrid olunur. ABŞ prezidenti Tramp və soyqırımçı Netanyahu isə Fələstin dövlətinin qərbli ölkələr tərəfindən tanınması məsələsini müzakirə edəcəklər.
Donald Tramp bu gün (29 sentyabr) Ağ Evdə Benyamin Netanyahunu qəbul edəcək. Tramp ölkəsinin və İsrailin müqavimətinə baxmayaraq, bir sıra Qərb ölkələrinin liderlərinin Fələstin dövlətini tanımasından sonra razılıq əldə olunması üçün təzyiq edir.
Trampın yanvar ayında vəzifəyə qayıtmasından sonra Netanyahunun Ağ Evə dördüncü səfərində İsrailin sağçı lideri Qəzzada iki ildən artıqdır davam edən müharibə səbəbindən artan beynəlxalq təcridlə üzləşən ölkəsinin ən mühüm əlaqəsini gücləndirməyə çalışacaq.
Sentyabrın 26-da BMT Baş Assambleyasında bir çox nümayəndənin zalı tərk etməsindən sonra boş zalda çıxış etmək məcburiyyətində qalması səbəbindən soyuq qəbuldan fərqli olaraq, Netanyahu Ağ Evdə səmimi qarşılanacağını gözləyə bilər.
Netanyahu Böyük Britaniya, Fransa, Kanada, Avstraliya və bir sıra digər ölkələrin Fələstin dövlətini tanımaq qərarını sərt şəkildə tənqid edərək, bunu “rüsvayçı qərar” adlandırıb. Bu, ABŞ-ın ən mühüm müttəfiqlərinin diplomatik mövqeyində böyük dəyişiklik kimi qiymətləndirilir.
Bu ölkələr belə bir addımın İsrail-Fələstin münaqişəsində iki dövlətli həll variantının mümkünlüyünü qorumaq və İsrailin müharibəsinə son qoymaq üçün zəruri olduğunu bəyan ediblər.
Bu tanınma addımlarını HƏMAS-ı mükafatlandırmaq kimi tənqid edən Tramp sentyabrın 28-də "Reuters" agentliyinə bildirib ki, Netanyahunun Fələstin ərazilərində müharibəni bitirmək üçün çərçivə üzərində razılaşacağına ümid edir.
Telefon danışığında Netanyahunun ləqəbindən də istifadə edən Tramp deyib: "Çox yaxşı cavab alırıq, çünki Bibi də razılaşmaq istəyir. Hər kəs də eləcə".
Tramp Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər, BƏƏ, İordaniya və Misir liderlərinə köməyə görə təşəkkür edərək, razılaşmanın Qəzzadan kənarda daha geniş Yaxın Şərq sülhünün əldə edilməsini hədəflədiyini bildirib. O, "Bu, təkcə Qəzzada deyil, Yaxın Şərqdə sülh adlanır. Qəzza bunun bir hissəsidir. Amma bu, Yaxın Şərqdə sülhdür" deyib.
Yüksək rütbəli İsrail rəsmilərindən biri Qəzzada sülh razılaşması ilə bağlı suala “Hələlik demək tezdir” deyib. Rəsmi əlavə edib ki, İsrail təklifə bu gün Netanyahu Trampla görüşən zaman cavab verəcək.
Sülh planı
Qeyd edək ki, Netanyahu girovların ailələri və ictimai rəy sorğularına görə, müharibədən yorulmuş İsrail ictimaiyyəti tərəfindən artan təzyiqlərlə üzləşir. Ötən həftə BMT çərçivəsində bir sıra ərəb və müsəlman ölkələrinə 21 bənddən ibarət sülh planı təqdim edilib.
Adının açıqlanmasını istəməyən Ağ Ev rəsmisi bildirib ki, plan bütün girovların – sağ və ya ölü – azad edilməsini, İsrailin Qətərə hücumlarına son qoymağı və “dinc yanaşı yaşamaq” üçün İsrail və fələstinlilər arasında yeni dialoqu nəzərdə tutur.
İsrail sentyabrın 9-da Dohada HƏMAS rəsmilərinə hava zərbəsi endirməsi ilə qətərliləri qəzəbləndirib və Trampın tənqidinə tuş gəlib. ABŞ-ın dəstəklədiyi əvvəlki atəşkəs səyləri İsrail və HƏMAS arasındakı uçurumu aradan qaldıra bilmədiyi üçün uğursuz oldu və soyqırımçı Netanyahu müharibəni davam etdirəcəyinə söz verdi.
Müharibə cinayətləri
Ağ Evdəki görüş dünya liderlərinin Nyu-Yorkda keçirilən illik toplantısından sonra baş tutur. Həmin görüşdə Qəzza müharibəsi gündəmin mərkəzində idi və İsrail tez-tez hədəfə alınırdı.
İsrail tarixinin ən ifrat sağçı və radikal hökuməti olan Benyamin Netanyahu administrasiyası Fələstin dövlətini tanımaqdan imtina edib.
Fələstin səhiyyə rəsmilərinin məlumatına görə, İsrail ordusu Qəzzada 65 mindən çox insanı öldürüb. Bu, regionun çox hissəsini xarabalığa çevirib, humanitar böhranı dərinləşdirib və geniş şəkildə aclığa səbəb olub.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi soyqırım lideri Netanyahunun Qəzza müharibəsində hərbi cinayətlər törətdiyinə görə həbsinə order verib. İsrail məhkəmənin səlahiyyətini rədd edir və hərbi cinayətlər törətdiyini inkar edir.
Tramp və Netanyahu ümumiyyətlə ahəng içində hərəkət etsə də və ABŞ İsrailin əsas silah təchizatçısı olaraq qalsa da, bu gün keçiriləcək danışıqlarda gərginlik yarana bilər.
Netanyahunun sərt xəttli nazirlərindən bəziləri Fələstinin müstəqillik ümidlərini söndürmək üçün onun işğal altındakı İordan çayının qərb sahilinin hamısını və ya bir hissəsini ilhaq etməyi təklif ediblər.
Bununla belə, Tramp sentyabrın 25-də bildirib ki, İsrailin Qəzza və işğal altındakı Şərqi Qüdsü ilə birlikdə işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilini ilhaq etməsinə icazə verməyəcək.
Analitiklər deyirlər ki, İsrailin işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilini ilhaq etməsi Trampın ilk prezidentlik dövründə vasitəçilik etdiyi və bir neçə ərəb ölkəsinin İsraillə diplomatik əlaqələr qurduğu əsas xarici siyasət nailiyyəti olan İbrahim razılaşmalarını ləğv edə bilər.
