Analitiklər təkmil idarəetmə, yenilənmiş xarici sərmayə və güclü ictimai iradəni bərpanın əsas amilləri kimi görürlər.
On ildən çox dağıdıcı münaqişədən sonra Suriyanın məhv olmuş iqtisadiyyatı nəhayət bərpa əlamətləri göstərir ola bilər.
Beynəlxalq sanksiyaların ləğvi və yeni keçid hökuməti ilə qlobal əlaqənin artması nəticəsində analitiklər və müşahidəçilər arasında ehtiyatlı nikbinlik artır.
Atlantik Şurasının Suriya Layihəsində qonaq araşdırmaçı kimi iştirak edən Ömər Özkızılcık "Anadolu" agentliyinə açıqlamasında deyib: “Suriya iqtisadiyyatının canlanması üçün bütün şərtlər uyğun görünür, lakin bu, mütləq bir müddət çəkəcək.
Suriya iqtisadiyyatı yaxın bir-iki ildə yaxşı vəziyyətdə olmayacaq, amma məqbul səviyyədə olacaq. Ən azı bir fəlakət baş verməyəcək".
Özkızılcıkın fikrini dəstəkləyən amillər arasında xarici sərmayənin geri qaytarılması, yeni administrasiya dövründə təkmilləşdirilmiş idarəetmə və beynəlxalq sanksiyaların təəccüblü surətdə aradan qaldırılması daxildir.
Özkızılcık BMT-nin sahə araşdırmaları və qiymətləndirmələrə əsaslanaraq verdiyi 400 milyard dollar rəqəminə toxunaraq, "Məncə Suriyanın bərpasının dəyəri BMT-nin təxminlərindən az olacaq.
Suriya xalqı öz ölkəsini yenidən qurmaqda çox qərarlıdır. İradə var. Suriyaya kömək etmək istəyən diaspor, beynəlxalq aktorlar, regional dövlətlər və heç kimin belə qısa müddətdə gözləmədiyi rekord müddətdə qaldırılan sanksiyalar var".
Qeyd edək ki, Suriyada 13 ildir davam edən vətəndaş müharibəsi ölkəni iqtisadi cəhətdən məhv edib. 2010-2020-ci illər arasında ÜDM iki dəfə azalıb, yerli kənd təsərrüfatı və sənaye istehsalı çöküb və idxaldan asılılıq artıb.
Dünya Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) kimi təşkilatların hesablamalarına görə, Suriyanın ÜDM-i 2022-ci ildə 37,1 milyard dollar, 2023-cü ildə 39,5 milyard dollar, 2024-cü ildə isə 29,3 milyard dollar olacaq. Bu rəqəmlər müharibədən əvvəlki 2010-cu ildə 60 milyard dollar səviyyəsindən kəskin geriləmədir.
Adambaşına düşən ÜDM oxşar şəkildə 2010-cu ildəki 2800 dollardan 2022 və 2023-cü illərdə 2100 dollara düşüb.
Yeni hökumət, yeni yanaşma
Ötən dekabrda Əsəd hakimiyyətinin devrilməsindən və Əhməd Şaraanın prezident olmasından sonra suriyalılar öz ölkələrinə və yenidənqurma prosesinə sərmayə qoymağa təşviq edilib.
Əsəd hakimiyyətinin öz tərəfdarlığı, qohumbazlığı və yanlış idarəçiliyi ilə məşhur olduğunu qeyd edən Özkızılcık "Görünür, yeni keçid hökuməti idarəçilik və iqtisadiyyatı idarə etməkdə çox daha bacarıqlıdır" deyib.
Baas hakimiyyətinin iqtisadi siyasətlərindən fərqli olaraq, keçid hökuməti liberal, bazar yönümlü bir yanaşma mənimsəyib.
Sosialist iqtisadi yanaşmalarından fərqli olaraq... biz bilirik ki, açıq bazar siyasətləri iqtisadi siyasət baxımından daha səmərəlidir".
ABŞ, Böyük Britaniya və son olaraq Aİ tərəfindən Qərb sanksiyalarının ləğvi Suriyanın beynəlxalq iqtisadi sistemə yenidən inteqrasiyasını daha da sürətləndirdi.
Özkızılcık “Sanksiyaların ləğvi ilə Suriyanın beynəlxalq iqtisadi sistemə və bank sisteminə yenidən inteqrasiyası üçün heç bir maneə qalmayıb” deyib.
O, əlavə edib ki, artıq bir çox xarici ölkə və şirkət Suriyaya sərmayə qoya biləcək və bu, ölkənin yenidən qurulmasına kömək edəcək və bu sərmayələrdən qazanc əldə edilməsinə imkan yaradacaq.
