Avropa İttifaqı şurası dekabrın 8-də blokun sığınacaq tələbi sistemini sərtləşdirməyə yönəlmiş iki əsas qanun layihəsi üzrə danışıqlarda öz mövqeyini təsdiqləyib. Bu qərar sığınacaq verilməsi ehtimalı aşağı olan şəxslərin müraciətlərinin daha sürətli şəkildə rədd edilməsinə imkan yaradır.
Qəbul edilən qərara xüsusilə “təhlükəsiz üçüncü ölkə” anlayışına edilən dəyişikliklərlə və Aİ miqyasında ilk dəfə “təhlükəsiz sayılan ölkələr” siyahısının hazırlanması ilə, 2024 Miqrasiya və Sığınacaq Paktının icrasında mühüm addım kimi qiymətləndirilir.
Şuranın “təhlükəsiz üçüncü ölkə” konsepsiyasına yenilənmiş yanaşması üzv dövlətlərə sığınacaq müraciətlərini mahiyyət üzrə araşdırmadan rədd etmək üçün daha geniş səlahiyyət təqdim edir.
Yeni qaydalar üç əsas tətbiq mexanizmi təqdim edir:
Birincisi, müraciətçi ilə üçüncü ölkə arasında hər hansı şəxsi və ya hüquqi əlaqənin mövcudluğu artıq tələb olunmayacaq.
İkincisi, müraciətçinin Aİ-yə gəlməzdən əvvəl həmin üçüncü ölkədən tranzit keçməsi kifayət sayılacaq.
Üçüncüsü, sığınacaq müraciətinin konkret təhlükəsiz üçüncü ölkədə araşdırılmasını nəzərdə tutan istənilən razılaşma və ya hüquqi mexanizm olduqda bu seçim tətbiq ediləcək. Bu mexanizm kimsəsiz azyaşlılara aid edilməyəcək.
Sığınacaq prosedurlarında yeni hüquqi tənzimləmələr
“Təhlükəsiz üçüncü ölkə” qaydaları çərçivəsində verilmiş “qəbul edilməzlik” qərarından şikayət edən müraciətçilər artıq apelyasiya müddətində Avropa İttifaqında qalmaq hüququnu avtomatik olaraq itirəcəklər. Bununla belə, məhkəmədən müvəqqəti qalma icazəsi tələb etmək imkanları olacaq.
Şura, təqib olunma riski aşağı sayılan müraciətçilər üçün sığınacaq prosedurlarını sürətləndirməyi nəzərdə tutan Aİ üzrə ilk “təhlükəsiz hesab olunan ölkələr” siyahısını da təsdiqləyib. Bu siyahıya aşağıdakı ölkələr daxildir: Banqladeş, Kolumbiya, Misir, Mərakeş, Kosovo, Hindistan və Tunis.
Bu ölkələrdən sığınacaq istəyən şəxslərin müraciətləri sərhəd və tranzit zonalarında həyata keçirilən sürətləndirilmiş prosedurlar vasitəsilə araşdırılacaq.
Şuranın mövqeyi Avropa Komissiyasına da səlahiyyət verir ki, hər hansı ölkədə siyasi və ya təhlükəsizlik vəziyyəti pisləşdiyi halda, həmin dövlətin siyahıdakı statusunu tam və ya qismən dayandırsın.
