İsrailin Qəzzada intensivləşdirdiyi hücumu bu gün səhər tezdən təsdiqlənib və bütün bölgənin ələ keçirilməsinə səbəb ola bilər. Bu həmçinin çox ehtiyac duyulan yardımın paylanması üçün yeni plan əhatə edir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və bir çox beynəlxalq humanitar təşkilatlar İsrailin müharibədən əziyyət çəkən Qəzzaya yardım çatdırmaq planını rədd edib. Bu plan yardımların özəl mühafizə şirkətləri vasitəsilə paylanmasını nəzərdə tutur.

İsrailin planının nə vaxt həyata keçiriləcəyi ilə bağlı rəsmi tarix açıqlanmayıb. Plan İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun kabinetinin bütün üzvləri tərəfindən təsdiqlənsə də, ifrat sağçı Milli Təhlükəsizlik naziri İtamar Ben-Qvir tərəfindən dəstəklənməyib.

İşğal olunmuş Fələstin Əraziləri üzrə Humanitar Ölkə Qrupunun mayın 4-də verdiyi açıqlamada "Bizə təqdim olunan planın dizaynı o deməkdir ki, Qəzzanın böyük hissəsi, xüsusən də hərəkət qabiliyyəti aşağı və ən həssas olanlar yardımdan məhrum qalmağa davam edəcəklər. Plan həyatı təmin edən materiallar üzərində nəzarəti gücləndirmək üçün nəzərdə tutulub" ifadəsi yer alıb.

Martın ortalarında İsrail və HƏMAS arasında atəşkəsin pozulmasından bəri İsrail Qəzzaya bir sıra şiddətli hücumlar edib və yüzlərlə insan həlak olub. İsrail Qəzzanın böyük ərazilərini ələ keçirib və hazırda onun təxminən 50 faizinə nəzarət edir.

Atəşkəs bitməzdən əvvəl İsrail Qəzzaya humanitar yardımı tamamilə dayandırmışdı; bura qida, yanacaq və su daxildir. Bu vəziyyət təxminən 19 aya yaxın davam edən müharibənin ən pis humanitar böhranına gətirib çıxardı. Aclıq çəkən uşaqların və cüzi ərzaq ehtiyatı uğrunda mübarizə aparan insanların görüntüləri yardım işçilərini təşvişə salıb.

Plan necə işləyəcək?

İsrail hərbi rəsmiləri mayın 2-də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının və beynəlxalq yardım agentliklərinin yüksək səviyyəli rəsmilərinə qəti və müzakirə olunmayan bir təklif təqdim ediblər. Bu təşkilatlar yardımın sərbəst buraxılması üçün Təl-Əvivə təzyiq edirdilər.

İsrail ordusu təklifini “ya qəbul, ya da rədd et” şəklində təqdim edib. İsrail gündəlik olaraq Qəzzaya təxminən 60 yük maşını əsas ərzaq və məişət materialının çatdırılmasına icazə verəcəyini bildirib. Bu, mart ayında sona çatan iki aylıq atəşkəs zamanı icazə verilən gündəlik həcmin yalnız 10 faizini təşkil edir. Yük maşınları Qəzzanın cənubundakı Kerem Şalom keçid məntəqəsində İsrail ordusu tərəfindən yoxlanılacaq.

Yardım mərkəzlərinə daxil olanların şəxsiyyətini yoxlamaq üçün üz tanıma texnologiyasından istifadə olunacaq. Planın ilkin mərhələlərində iştirak edən keçmiş İsrail hərbi rəsmisi deyib: “Biz lazımi yardımları, deməli dəqiq olaraq ehtiyac duyulan miqdarı, birbaşa Qəzza xalqına çatdırmaq və onun HƏMAS-ın əlinə keçməsinin qarşısını almaq üçün bütün əməliyyat planlarını hazırladıq”.

Yardımın bir hissəsi təchizatların HƏMAS-ın əlinə keçməsinin qarşısını almaq vəzifəsi daşıyan özəl təhlükəsizlik şirkətlərini işə götürmək üçün istifadə olunacaq. Bu şirkətləri İsveçrədə qeydiyyatdan keçmiş yeni qeyri-kommersiya təşkilatı idarə edəcək.

ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsünə görə, açıqlanmayan özəl fond yardım sisteminə nəzarət edəcək və Qəzzaya humanitar yardımın çatdırılmasını koordinasiya edəcək. Birləşmiş Ştatlar yardımın Fələstin müqavimət döyüşçülərinin əlinə keçməsinin qarşısını almaq üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və digər beynəlxalq yardım agentliklərindən fond çərçivəsində işləmələrini gözləyir.

Qəzzada mülki əhalinin köçürülməsi

Yardım agentlikləri deyirlər ki, Qəzzanın cənubundakı bir neçə nöqtəyə yardımın məhdudlaşdırılması ayrı-seçkilik yarada və daha çox mülki əhalinin köçürülməsinə səbəb ola bilər.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məlumatına görə, İsrail 2023-cü ilin oktyabrında müharibəyə başladığından bəri 400-dən çox yardım işçisi öldürülüb və onların əksəriyyətinin İsrail qüvvələri tərəfindən öldürüldüyü bildirilir. Bundan əlavə, minlərlə fələstinli, o cümlədən yardım işçiləri İsrail əsgərləri tərəfindən saxlanılıb.

Yardım paylama mərkəzlərində biometrik sistemlə tətbiq etmək planları humanitar qruplar arasında həm işçilərin, həm də yardım alanların risk altında ola biləcəyi ilə bağlı narahatlıqları artırıb.

Humanitar fəlakət

Fələstin müqavimət qrupu HƏMAS bu gün İsrailin Qəzzada yeni yardım çatdırılması çərçivəsini “siyasi şantaj” adlandırıb və müharibədən əziyyət çəkən ərazidəki “humanitar fəlakət”ə görə İsraili günahlandırıb.

HƏMAS bəyan edib: “Yardımların siyasi şantaj vasitəsi kimi istifadəsini rədd edirik və humanitar prinsipləri pozan hər hansı bir tənzimləməyə qarşı BMT-nin mövqeyini dəstəkləyirik.”

İsrail yardım planı Təhlükəsizlik Kabinetinin Qəzzaya qarşı davam edən hərbi əməliyyatları genişləndirmək və bölgədəki əraziləri işğal etmək planını yekdilliklə təsdiqləməsi nəticəsində açıqlanıb.

Yardım təşkilatları birgə bəyanatda bildiriblər ki, plan həyati əhəmiyyət daşıyan yardımlar üzərində nəzarəti gücləndirmək və bunu hərbi strategiyanın bir hissəsi kimi istifadə etmək məqsədi daşıyır.

“Biz dünya liderlərini nüfuzlar istifadə etməyə çağırırıq. İndi hərəkət etməyin vaxtıdır”, deyə bəyanatda qeyd olunub.