Tayvanın xarici işlər nazirinin müavini İsrailə gizli səfər edib

Tayvan və İsrail arasında rəsmi diplomatik münasibətlər yoxdur. Tayvan Qəzza müharibəsi zamanı İsrailə açıq və güclü dəstək göstərib. Tayvanın yüksək vəzifəli xarici işlər nazirinin müavini Fransua Vu bu yaxınlarda müdafiə sektorunda əməkdaşlığın gücləndirilməsi səylərinin davam etdiyi bir vaxtda İsrailə planlaşdırılmamış səfər edib. Səfərlə bağlı olaraq üç ayrı mənbə "Reuters" agentliyinə məlumat verib.

Pekinin təzyiqi səbəbindən Tayvanın çox az rəsmi diplomatik münasibətləri var. Pekin Tayvanı öz ərazisi hesab edir və onu bir ölkə kimi tanımır. Əksər ölkələr kimi, İsrail də yalnız Pekini tanıyır və Tayvanı rəsmi olaraq tanımır. Tayvanlı diplomatlar xaricə səyahət etsə də İsrailə səfərlər olduqca nadirdir.

Buna baxmayaraq, Tayvan İsraili vacib tərəfdaş kimi görür və 2023-cü ilin oktyabrında HƏMAS-ın sərhədyanı hücumundan və İsrailin Qəzzaya hücumundan sonra ölkəyə güclü dəstək verib. O vaxtdan bəri iki tərəf arasında əlaqələr güclənib.

Məsələnin həssaslığı səbəbindən adlarının açıqlanmaması şərti ilə danışan mənbələr Vunun son həftələrdə İsrailə səfər etdiyini bildiriblər. Mənbələrdən ikisi səfərin bu ay baş tutduğunu qeyd edib.

Mənbələr onun kiminlə görüşdüyü və ya nəyin müzakirə olunduğu barədə ətraflı məlumat verməkdən imtina ediblər, o cümlədən oktyabr ayında prezident Lay Çinq-te tərəfindən elan edilən və qismən İsrailin hava hücumundan müdafiə sistemindən nümunə götürülmüş T-Dome çoxqatlı hava hücumundan müdafiə sisteminə toxunub-toxunmadığı barədə məlumat verməkdən imtina ediblər.

Tayvan Xarici İşlər Nazirliyi Vunun İsrailə səfər edib-etməməsi ilə bağlı şərh verməkdən imtina edib.

Nazirlik açıqlamasında bildirib ki, Tayvan və İsrail azadlıq və demokratiya dəyərlərini bölüşürlər və ticarət, texnologiya və mədəniyyət kimi sahələrdə qarşılıqlı faydalı mübadilə və əməkdaşlığı praqmatik şəkildə davam etdirəcəklər. Onlar daha çox "qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq formalarını" alqışlayırlar.

İsrail Xarici İşlər Nazirliyi "Reuters"in şərh istəyinə cavab verməyib.

Tayvanın dünyada ən görkəmli nümayəndələrindən biri

Vu əvvəllər Tayvanın Parisdəki de-fakto səfiri vəzifəsində çalışıb və Taypeyin beynəlxalq səhnədəki ən görkəmli müdafiəçilərindən biri kimi tanınır.

Onun sonuncu açıq xarici səfəri 19 noyabrda Berlin Təhlükəsizlik Konfransına olub.

Əksinə, Çinin fələstinlilərlə sıx əlaqələri var və 1988-ci ildən bəri Fələstin dövlətini tanıyır.

Lakin Tayvan Fələstin dövlətini tanımaq planlarının olmadığını bildirib.

Ötən ay Taypeydə jurnalistlərə danışan Tayvanın xarici işlər naziri Lin Çia-lunq Tayvan və İsrail arasında "qarşılıqlı öyrənmə və müxtəlif qarşılıqlı əlaqələr, xüsusən də texnologiya və müdafiə sahələrində" olduğunu bildirib.

Lin qeyd edib ki, Tayvan öz T-Dome layihəsini hazırlayıb, İsrail isə Dəmir Günbəz sisteminə malikdir.

T-Dome və İsrail sistemləri oxşar aspektləri paylaşsa da, eyni zamanda fərqli strukturlara malikdirlər.

İsrailin çoxqatlı müdafiə sisteminə "Dəmir Günbəz", "Davudun Sapandı", "Arrow" və ABŞ istehsalı olan THAAD sistemləri daxildir.

T-Dome daha yüksək məhvetmə nisbəti üçün daha səmərəli və inteqrasiya olunmuş "sensordan atıcıya" mexanizm yaratmağı hədəfləyir; ABŞ istehsalı olan "Patriot", Tayvan istehsalı olan "Sky Bow" raketləri və zenit sistemləri kimi mövcud platformaları bir dam altında birləşdirir.

Tayvan-İsrail qarşılıqlı əlaqələri güclənir

Tayvanın Yaxın Şərqdə diplomatik iştirakı azdır, lakin Tayvan və İsrailin Tel-Əviv və Taybeydə de-fakto səfirlikləri var.

Pekinin suverenlik iddialarını rədd edən Tayvan hökuməti İsrail rəsmilərini və millət vəkillərini qonaq edir.

Oktyabr ayında Vu Taybeydə İsrail Rəfah və Sosial İşlər Nazirliyinin baş direktoru Yinon Aaroni ilə görüşüb, sentyabr ayında isə Tayvan prezidenti Lay Çinq-te onun ofisində altı İsrail millət vəkili ilə ibir araya gəlib.

Keçən il İsrailin Livanda həyata keçirilən hücumunda istifadə edilən cihazlar Tayvan şirkətinin brend adını daşıyırdı və Tayvanı hadisəyə cəlb edirdi.

O vaxt həm Tayvan, həm də İsrail bu inkişafın ikitərəfli münasibətlərə təsirini qiymətləndirməmişdilər.